Metin Cengiz
Uluslararası düzeyde öne çıkan bir şair, çevirmen, yayıncı ve modern uluslararası şiirin destekleyicisidir. Ardahan, Göle (3 Mayıs 1953,) doğumlu. Fatma Hanım ile ilkokul öğretmeni Tahsin Cengiz’in oğlu. 1964’te Göle Merkez İlkokulu’nu, 1972’de Kars Alpaslan Lisesi’ni, 1977’de Erzurum Atatürk Üniversitesi Temel Bilimler ve Yabancı Diller Yüksek Okulu Fransızca Bölümü’nü bitirdi. Çeşitli tarihlerde siyasi dergi çıkarmak ve siyasi eylemde bulunmaktan dolayı birçok defa tutuklandı. 1977-1987 yılları arasında Erzurum, Kars ve İstanbul’da Fransızca öğretmenliği yaptı. Bu süre içinde 1987’de İstanbul Marmara Üniversitesi Fransızca Bölümü’nü bitirdi. 12 Eylül döneminde TCK’nun 141. maddesinden 2 yıl hapis yattı. Öğretmenlik yıllarında il içi ve il dışı sürgünlere gönderildi, açığa alındı. Muş’ta öğretmenlik görevini sürdürürken iştifa ederek İstanbul’a dönüp Günaydın Gazetesi, E Yayınları, Sosyal Yayınlar, Papirüs Yayınları ve Tüyap’ta düzeltmen, redaktör, editör ve çevirmen olarak çalıştı. Bir süre ara verdiği öğretmenliğe Türkçe öğretmeni olarak 1993’te yeniden başladı. Öğretmenliğin yanı sıra Yön Yayınları’nda editör olarak çalıştı. 2002’de öğretmenlikten emekli oldu. 2005 yılında şiir ve şiirin sorunları üzerine yayın yapmak üzere şair dostlarıyla adı sonradan Şiirden Yayıncılık olarak değiştirilen Digraf Yayınevi’ni kurdu. Özel bir dershanede çalıştı. 2010’da (Eylül) Şiir’den dergisini yayımlamaya başladı.
İstanbul’da yaşıyor; bir çocuk babası.
İlk yazısı “Nasıl Şiir” 3 Mayıs 1980 tarihinde ve ilk şiiri Demokrat gazetesinde yayımlandı.
Şiirleri, yazıları, çevirileri ve kendisiyle yapılan söyleşileri Türkiye’nin bütün dergilerinde yayımlandı. 1988-1989 ve 1998-2002 yıllarında Varlık ve 2003-2004 yılında Hürriyet Gösteri dergisinde şiir ve sorunları ekseninde düzenli olarak aylık yazılar yazdı. “Yenibütün Şiir Hareketi” içinde bulundu.
Karadeniz TV’de “Şiir ve Resim” programını hazırlayıp sundu. Türkiye Yazarlar Sendikası, Türk PEN, Edebiyatçılar Derneği üyesidir.
Şiirleri Almanca, Arapça, Arnavutça, Azerice, Bulgarca, Boşnakça, Çince, Estonca, Farsça, Fransızca, Hırvatça, İbranice, İngilizce, İspanyolca, İtalyanca, Hintçe, Japonca, Kürtçe, Lehçe, Litvanca, Macarca, Makedonca, Özbekçe, Portekizce, Romence, Rusça, Sırpça, Slovakça, Slovence, Ukraynaca, Vietnamca ve Yunancaya çevrildi, dergilerde, gazetelerde, antolojilerde, festival antolojilerinde yayımlandı.
Yurt Dışında Yer Aldığı Dergiler ve Antolojiler
Levant (2009, Montpellier, Fransa), Convorbiri Literare (Romanya, Temmuz 2011) ve Poesia’ (Romanya, 2011) dergilerinde şiirleri dosya halinde Türkçeleriyle birlikte yayımlandı. Editörlüğünü yaptığı Çağdaş 17 Türk Şairi adlı antoloji Harmattan Yayınları arasında çıktı (2009, Paris), Jaime B. Rosa ile hazırladığı Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi ise İspanya’da yayımlandı (2013); Vito İntini ile birlikte hazırladığı “antologia di poeti italiani e turchi/ Türk ve İtalyan şairler antolojisi” “Como Cerchi Sull’acqua/ Suda Halkalar Gibisin” adıyla İtalya’da yayımlandı (2014, Grafiche Vito Radio Editore). Fransız şair Michel Ménassé ile yaptığı işbirliği sonucu Fransız ve Türk şairlerinden karşılıklı çeviriler yapıldı. Fransız şairlerin şiirleri Şiirden dergisinde; Türk şairlerin şiirleri ise “Voix d’İstanbul” (İstanbul’un Sesi) dosya adıyla Europe dergisinde yayımlandı (2014, no:1019). Şiirleri yurt dışında birçok dergi, festival antolojisi ve antolojide yayımlandı: (Les promisses du siecle, Gérard Augustin et Michel Cassir, L’Harmattan, 2010, France), (Coup de soleil, No. 90, 2014), (Pour Gérard Augustin, textes et témoignages, Paris, 2014), (Le pays est une pâle frontière, anthologie solidaire initiée par Khal Torabully, 2014), (Voix Vives de méditerranée en méditerranée, anthologie Sète 2012), (Anthologie Lirica, Fundatia Culturala Anteres, 2014), (Overthrowing Capitalism, Revolutionary Poets Brigades, publié par Jack Hirschman and John Curl, Kallatumba Press, San Fransisco, 2014), (With Our Eyes Wide Open, Poems of the new american century, publié par Douglas Valentine, West end Press, 2014), (Coup de soleil, poésie et art no.90, 2014), (Revista de poésia prometeo, numeros 98-99, 2014, Medellin), (Les premisses du siècle, Harmattan, 2010), (Traduzioni sparse, Guiseppe Napolitano, 2014), (Tema,1/2 et 3/4, Croatia, 2013), (HAШE ΠHGMO, 71-72, 2011, Makedonya), (Balkan Poetry Festival, 2013), (One Yet Many- The Cadence of Diversity, editor Rati Saksena, Kritya, İndia, 2013), (Serbian Literary Magazine 2012 et Serbian Literary Magazine 2013), (Kado, Calea Poeziei, Bosnie-Herzégovine, 2013), (48. Belgrade International Convention of Writers, 2011), (Contemporary Turkich Poetry A Selection; Boğaziçi University, edited by Suat Karantay, 2006, İstanbul), (Voix de la méditerranée, Lodev, 2006), (Rencontre international de poésie, Bosnie-Herzégovine, 2007), (La poésie resistente, 2010, Naple-Italie), (Nisan International poetry festival, 2005, 2006, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013), (ЗɅƂPYCɅY, Moskova, 2002), (Poesia e lu@e Venizia, Antologia poetica, Marco Nerco Rotelli, , ArtProject, Decembre 2015, Venise, Italie), (Piu non sai dove il lago finisca, Laura Garavaglia, Stampa, 2015, La Casa della poesia di Como; Italie), (La poesia e il viaggio, antologia, Laura Garavaglia, Dome Bulfro, Andrea Tavernati, iQdB edizioni, 2018, Italie), (La Stanza del poeta, Giuseppe Napolitano, 2017, Italie) (Seno Amaro, Antologia di poeti italiani e stranieri, Giuseppe Napolitano e Ida Di Lanni, Volturnia Edizioni, 2019, Italie), (Espaco de Ser, Maria do Sameiro Barroso, Livros AEΔO, Portugal, Avril 2018), (Slowa-jest czynu testamenten, antologia, Kazimiers Burnat, 2020, Pologne), (Ahtoʌorͷᴙ ha cbBpemehhata, Typcka noeЗͷᴙ, Axmet Emͷh AtacoЍ, 2019, CoФuᴙ, Sofia, Bulgarie), (Almanak/AᴧMAHAX, Ubemᴙ om ahreᴧͷ, Розалия Александрова, 2019, FastPrint Books, Bulgarie), (Poezia La Laşi, mai 2019, Adi Cristi, Roumanie), (Europoesia 2019, Stelu Bucavala şi Valeriu Stancu, Cronedit, Roumanie), (Poezia Lumii in oraşul poeziei, Valeriu Stancu, Cronedit 2019, Laşi, Roumanie), (Vagabondi Lirici Internatonali, Antologie de Poezie, Florin M. Ciocea, Bucureşti, 2019, Roumenie), (Come cerchi sull’acqua/Suda Halkalar Gibisin, antologia di poeti italiani e turchi, Vito İntini-Metin Cengiz, 2014, Italie), (48. Beorpaackͷ metyhapoahh Cycpeth Nhcalia, Beotpaa 2011), (Poetry and history, 50. Belgrade İnternational Writers Assembly, 2013, Pesic ı Sinovi, Serbie), (La main millénaire, poetes turcs d’aujourd’hui, Jean-Pierre Védrines, 2016, France), (Metafora Wspotczesnosci, antologia, redaktor: Alicja Maria Kuberska, Izabela Zubko, Agnieszka Jarzebowska, 2018, Pologne), (Antologie, Festivalul Mondial de Poezie Mihai Eminescu, Ion Deaconescu, Editea Revers, Craiova Eylül 2015, Roumanie), Owerthrowimng capitalism, a symposium of poets, Jack Hirchman and John Curl, revolutionary poets brigade, Kallatrumba Press, 2014, USA), (Festivalul mondial de poezie Mihai Eminescu, Ion Deaconescu, 2018, Editera Revers, Craiova Roumanie), (Turkish poetry today 2017, Mel Kenne, İdil Karacadağ, Neil P. Doherty, Redhand books, England), (Khong Gian Khac, Mai Van Phan, Nha Xuat Ban Hoi Bha Van, 2016, Hanoi, Vietnam), (Love Postcards , international anthology of poetry, editors: Alicja Maria Kuberska, Alicia Minjarez Ramirez, Night in Gale Publisher, 2018 USA), (Inserare pe Bosfor, Antologia de poezia contemporana turca, Niculina Oprea, Tracus Arte 2015, Roumanie), (Antologia Liraca, Revistei Anteres 2014-2015-2016-2017-2018, Corneliu Antoniu, Galati, Roumanie), (Di Versos, Poesia e Traduçao, no.32, Ediçoes Sempre-Em-Pé, 2021, Portugal, Lisbon), (7th Athens World Poetry Festival, Şairler Çemberi, Dimitris Angelis, 2021, Atina, Yunanistan), (Quaderni di traduzioni, Dialoghi poetici, Giuseppe Napolitano, 2021, İtalya), (Simfonia e erës, Shaip Emerlahu, Ditet e Naimit, 2021, Totovo, Kuzey Makedonya), (Valitud Tõlkeluulet -1970-2020- II, 20. Sajandi Keskpaigast, 21. Sajandi Alguseni, Jüri Talvet, Tartu Ulikool kirjastus, 2021)
Yurt Dışında Katıldığı Festivallerden Bazıları
Nissan Maghar Uluslararası Şiir Festivali (Filistin/İsrail, 2007-2017; 8 yıl katıldı, Türkiye’den Ataol Behramoğlu, Enver Ercan, Haydar Ergülen, k. İskender, Akif Kurtuluş, Yavuz Özdem, Müesser Yeniay 2005, 2006, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2016); Kıbrıs Girne ve Lefkoşa Uluslararası Şiir Festivalleri (5 dönem katıldı); Antares Uluslararası Şiir Festivali (Galati, Romanya, 5 dönem katıldı ve bu festivalin yurtdışı sekreterliğini yaptı, Yavuz Özdem, Sina Akyol, Müesser Yeniay ile birlikte 2014-2015-2016-2017-2018, ), Targu Jiu Uluslararası Şiir Festivali (Romanya, 2011), Craiova Uluslararası Şiir Festivali (Romanya, 2015, 2018), Valensiya Şiir Festivali (Valensiya, İspanya, 2007), Uluslararası Laşi Şiir Festivali (Romanya, 2015, 2019, 2021, 2022), Satu Mare Uluslararası Şiir Festivali (Romanya, 2017), Lodev Voix Vives Şiir Festivali (Fransa, 2006), Sete Voix Vives Şiir Festivali (2012), Fransa’da Türkiye Mevsimi (Paris, 2009), Frankfurt Kitap Fuarı (Almanya, 2008), Direniş Şiiri Festivali (Napoli, İtalya, 2010), Balkan Şiir Festivali (Selanik, 2013), Kritya Şiir Festivali (Vartha, Hndistan, 2013), İzzet Kiko Sarayliç’e Saygıyla Sarayova Şiir Festivali (Bosna Hersek Uluslararası Şiir Buluşması, Saraybosna, 2007)), Uluslararası Como Şiir Festivali (Como, İtalya, 2015, 2018, 2019), Bologna Üniversitesi Şiir Okuma (2019), Belgrad Şiir Festivali (Sırbistan, 2011, 2012, 2014, 2015), 2017 Uluslararası Filibe Şiir Festivali (Bulgaristan, 2017), Europoesi Uluslararası Şiir Festivali (Braila, Romanya, 2019), Makedonya Şiir Festivali (Struga, Makedonya, 2019),Uluslararası Kosova Şiir Festivali (Rahoveç, Kosova, 2016), Pordenone Edebiyat Günleri (İtalya, 2020), Slovenya Şarap ve Şiir Günleri (Ptuj, 2019), Uluslararası Sul-Olhao Şiir Festivali (Olhao, Portekiz, 2018), Uluslararası Asya-Pasifik Şiir Festivali (Hanoi, Vietnam, 2015), Uluslararası Havana Şiir Festivali (Havana, Küba, 2016), Uluslararası Likör ve Şiir Festivali (Siçhuan/Sincan, Luzhau, Çin, 2018), Trois Rivière Uluslararası Şiir Festivali (Trois Rivière, Kanada, 2019), Uluslararası Benidorm ve Costa Blanca Şiir Festivali (Benidorm, Villa Joyeuse, İspanya, 2017), Atina Dünya Şiiri Festivali (Yunanistan, 2021), Uluslararası Edebiyat ve Çeviri Koçhur Festivali (Koçhur ve Kiev, Ukrayna, 2021).Ditet E Naimit Uluslararası Şiir Festivali (Pogrades, Arnavutluk, 2021).
ESERLERİ:
Şiir: Bir Tufan Sonrası (1988); Büyük Sevişme (1989); Zehirinde Açan Zambak (1991); İpek’A (1993); Şarkılar Kitabı (1995); Gençlik Çağı (1998); Aşk İlahileri & Günümüze Hüzzamlar (2006, 2 kitap); Sonsuzluk Çiseler Büyük Sularda (2008, ilk altı kitap); Özgürlük Şiirleri (2008); Dünyaya Katkımız Ebru Vurgusu (2010, Hayat ve Rastlantılar ile Hayat ve Şiir ilk defa, 4 kitap); Sonsuzluk Çiseler Büyük Sularda & Dünyaya Katkımız Ebru Vurgusu (İkisi bir arada 2. Basım, 2015); İmgeler Benim Yurdum (2011, ikinci baskı 2016); Yeryüzü Halleri (2013); Elemli Şiirler (Galip mahlası ile, 2015), Mercan’a Şiirler (2018), Hayat Bir Düş (2018)
Deneme-Eleştiri-İnceleme: Şiirin Gücü (2. Basım, 2006), 1923-1953 Toplumcu Gerçekçi Şiir (2. Basım, 2015), Modernleşme ve Modern Türk Şiiri (2. Basım, 2011), Şiir, Din ve Cinsellik (2005), Nâzım’dan 70’li Yıllara Türk Şiirine Eleştirel Bir Bakış (2005), Şiir, İmge, Biçim, Biçem-Şiirin Teorik Sorunları (2005), Şiir, Dil, Şiir Dili, Şiirsel Anlam (2005), Küreselleşme, Postmodernizm ve Edebiyat (2007). İmge Nedir (üçüncü basım 2014), Kültür ve Şiir (2010), Felsefe ve Şiir (ikinci basım 2014), La Paix (Şiir ve Hayata Dair Denemeler, 2011), Platon ve Aristoteles’te Şiir Düşüncesi (2012), Cemal Süreya, İkinci yeni Bilincinin Kurucu Gücü (üçüncü basım 2016), Şiir Nasıl Yazılır (2013), Eleştirel Çağdaş Büyük Türk Şiiri Antolojisi (2016), Özdemir İnce: Türk Şiirinde Bir Mihenk Taşı (2018); Şiir ve Eleştiri (2018), Sokak Yazıları (Celâl Soycan ile, 2019), Etkisi Üzerinden Şiir Okumak (2020), Bir Zamanlar Kadıköy (2022)
Röportaj: Hayat, Edebiyat, Siyaset-Ahmet Oktay ile Dünden Bugünden (2004), Yakın Dönem Türk Şiiri (Yavuz Özdem ile Birlikte) 2022.
Çeviri: Max Jacob / Sahici Mucizeler (editör, Ülkü Tamer; 1991), Aimé Cesaire/Boynu Vurulmuş Güneş (4. basım, 2017), Pablo Neruda /Aşk İlahileri (1991), Pablo Neruda / Ateşten Kılıç (1991), Eugene Guillevic /Seçme Şiirler (1993), Jacques Prevert /Seçme Şiirler (Eray Canberk ile 1994), Jules Laforgue /Sevdalılar (3. baskı 2020), Venus Khoury Ghata/Gölgeler ve Çığlıklar (1996), Baudelaire’den Günümüze Modern Fransız Şiiri (Çev. ve haz., 2. baskı 2019), Batmış Güneşler Üstünde Günümüz Fransız Şiirinden Seçmeler (2005), Naim Araidi/Acıklı Şeyler İçin Bayram (2010), Gerard Augustin/Seçme Şiirler (Eray Canberk, Başak Aydınalp, Müesser Yeniay ile, 2011), Michel Cassir/Kişisel Antoloji (Eray Canberk, Müesser Yeniay ile, 2011), Tahar Bekri/Sabırsız Düşler (Medine Sivri ile, 2012), Çağdaş İspanyol Şiiri Antolojisi (Müesser Yeniay ile, 2013), Jaime B. Rosa/ Deniz Şiirleri (2014), Maria Do Sameiro Barroso/Gövde Sürgün Yeri (2020), Dmytro O Chystiak/Taştaki Deniz (2021), Valeriu Stancu/Arkadaşım Celladın Baladı (2021), Adi Cristi/İki Kişilik Basit Hayat (2022), Valentin Talpalaru/Moniale Sokağı (2022), Gözyaşlarının Hediyesi/Cassian Maria Spiridon (2022).
ÖDÜLLERİ:
-Şarkılar Kitabı ile 1996 yılı Behçet Necatigil Şiir Ödülü’nü;
-Sonsuzluk Çiseler Durgun Sularda (Toplu Şiirler 1) ve Dünyaya Katkımız Bir Ebru Vurgusu (Toplu şiirler 2) ile 2010 Melih Cevdet Anday Şiir Ödülü’nü;
-Bütün yapıtlarıyla Romanya’da Yazarlar Birliği ile Targu Jiu Kent Konseyi ve Kültür Merkezi tarafından verilen 2011 Uluslararası Tudor Arghezi şiir ödülünü aldı.
–2014‘te Mersin Ticaret ve Sanayi Odası tarafından verilen 8. Mersin Kenti Edebiyat Ödülü‘ne değer görüldü
-Bütün yayınlarıyla Romanya’da Craiova’da Mihai Eminescu Enstitüsü tarafından verilen 2018 Uluslararası Mihai Eminescu Ödülüne değer görüldü.
-Uluslararası Eskişehir Şiir Buluşması 2018 Onur Konuğu
– “Deneme Yılı” Uluslararası Akdeniz Akademisi “Miladinovci Kardeşler” 2019 Taç Ödülü, Struga-Makedonya.
–2021 Ukrayna Kiev’de Avrupa Bilim, Sanat ve Edebiyat Vakfı tarafından verilen 21. Yüzyılda Doğa Sevgisi Ödülü.
-Kosova’da Uluslararası Maria Teresa Şiir Ödülü, 2021
-Kuzey Makedonya Tetovo’, Ditet E Naimit Uluslararası Menada Edebiyat Ödülü, 2021
DİĞER ÜLKELERDE YAYIMLANAN KİTAPLARI
-Apres une tempête et autres poèmes (Çeviri: Gerard Augustin, Harmattan Yayınları, 2006, Paris-Fransa, arka kapak yazısı: Gérard Augustin)
-Poemas Escogidos (Çeviri: Jaime B. Rosa, iki dilli/ Liber Factory, 2013, Madrid-İspanya)
-Povremeno (Çeviri Avdija Salkoviç, Narodna Biblioteka, “Dositej Obradovic”, 2015, Yeni Bazar, Sırbistan)
– Fekete És Fehér (Çeviri: Attila Balaz, Ab-Art, 2015, Budapeşte- Macaristan)
– Duet of Nights (Çeviri Mariko Sumikura, Akira Asuka’nın şiirleriyle birlikte Ortak kitap, Japon Universal Poets Association-Evrensel Japon Şairler Birliği, 2015, Kyoto-Japonya)
-The Pure Sun/ Măt Tròi Tinh Khiễt (Çeviri:Nguyén Thi Tuyét Ngăn, 2015, Vietnam Yazarlar Birliği, Hanoi-Vietnam, Sunuş Yazısı:
Mai Văn Phấn)
–Poems for love and revolution (Çeviri: by divers turkish hands, 2017, CC. Marimbo, Berkeley, Kalifornia, Sunuş Yazısı: Jack Hirschman, kapak: Jack Hirschman)
-Canticos de amor (Çevir: Rafael Patino Goez, 2017, Silaba, Sunuş Yazısı: Rafael Patino Goez)
-Il Colore Dell’Oscurita/Karanlığın Rengi (Çeviri: Laura Garavaglia, 2017, LietoColl, sunuş yazısı: Laura Garavaglia)
– Preludiu Pentru O Noapte La Kars/Kars’ta Bir Gece Vakti İçin Prelüdler (Çeviri: Niculina Oprea Bucuresti, 2018, Timpul, arka kapak fotoğraf: Jose Luis Labad, Sunuş yazısı: Marius Chelaru)
-Obrazy sa moja ojczyzna/İmgeler Benim Yurdum (translated by Alicja Kuberska, 2019)
-Tisti vrt v moji domiš/Evimdeki Bahçe (translated: Erna Pačnik, 2019, Beletrina)
–Savaş Her Yerde/ हर जगह युद्ध है/har jagah yuddh hai (translated by Mani Mohan, 2020 Bodhi Prakashan’ Jaipur, India)
– E Ş Q İL A H I L Ə R İ/Aşk İlahileri (Translated by Oktay Hacimusali, 2013, Bakü)
-Sessizliğin Biçimi/ Forma Tecerii (Translated by Valeriu Stancu, 2021,Cron-Edit, sunuş yazısı: Valeriu Stancu, Lasi, Romanya)
-троянда шумовинь/Güllerin gürültüsü (Translated by Dmytro Chystiak, 2021, Camit-Chnra, Kiev)
-Aşk Şarkıları (Translated by Jeton Kelmendi, 2021, Tetova, Makedonya)
HAKKINDA YAZILAN KİTAPLAR
Yusuf Alper, Psikodinamik Açıdan Metin Cengiz ve Şiiri, 2010
Engin Fırat, Metin Cengiz Şiirini Derin Okumak, 2021
Engin Fırat, Metin Cengiz: Tanıklığın Odağında Bir Şair, 2022
Halim Şafak: Metin Cengiz Şiiri, 2022
metcengiz@hotmail.com
